Y Cymry a’r marathon
Casgliadau / Collections - Postiwyd 17-04-2023
Mae rhedeg pellter hir wedi bod yn gysylltiedig ers tro byd fel rhan o lên gwerin Cymru, gyda enwau fel Guto Nyth Bran yn enwog am gampau rhedeg epig. Wedi dweud hynny, nid yn unig y daeth statws enwog rhedwyr Cymru i ben o fewn y chwedlau hynny, oherwydd yn fwy diweddar, mae nifer o unigolion Cymreig hefyd wedi ennill cydnabyddiaeth am eu gallu rhedeg ac wedi dod yn rhan o Oriel Anfarwolion Marathon.
Arwyr Marathon Cymru
Steve Jones
Ganed Tredegar, a enillodd sawl majors rhwng 1983 a 1993. Daeth ei ogoniant coronog yn Chicago yn 1983 lle torrodd record y byd gydag amser o 02:08:05.
Tanni Grey Thompson
Olympiad a enillodd nid yn unig sawl medal aur mewn 4 Gemau Olympaidd ar wahân ar wahanol bellteroedd, ond a enillodd hefyd 7 marathon yn Llundain rhwng 1992 a 2002.
Angharad Mair
Enillydd marathon Reykjavik yn 1996 a wedi cystadlu mewn sawl ras dros y byd hefyd.
Nid yn unig y mae rhedwyr Cymru wedi cael sylw ledled y byd rhedeg, ond mae rhai rasys marathon gwirioneddol epig bellach yn rhan o galendr y rhedwyr. Tlysau’r goron yw Marathon Eryri, sy’n croesi’r golygfeydd rhyfeddol rhwng Llanberis a Beddgelert. Gellir ail-wylio uchafbwyntiau rasys diweddar yn y Llyfrgell Genedlaethol, wrth iddynt gael eu darlledu i ddechrau ar S4C.
Detholiad bach o farathonau eraill o bob rhan o Gymru:
Marathon Mawr Cymru (Llanelli)
Marathon Cymru Casnewydd
Marathon Cymru (Sir Benfro)
Dyn yn erbyn Ceffyl (Llanwrtyd Wells)
Llyfrau
Turner, J. Guto Nyth Brân: bachgen cyflyma’r byd, 2012
Grey-Thompson, T. Aim high, 2012
Norris, V. In the long run, 2012
Neal, C. The world marathon book: a celebration of the world’s most inspiring races, 2018
Pfitzinger, P. Advanced marathoning, 2009
Erthyglau
Edwards. A, ‘Wedi rhedeg y ras i’r pen’, Cristion, Rhif. 178 (Mai / Mehefin 2013), p. 4-5
Dafydd, L. Rhedeg ras galetaf Ewrop . . . y merched a marathon Eryri, Golwg, Cyf. 22, rhif 8 (22 Hydref 2009), p. 34-35
Jones, R. A. 4:46:36 – marathon yn y meddwl, Barn, 544 (Mai 2008), p. 26-27
Ian Evans
Rheolwr Cynllun Catalogio ar y Cyd
Mae'r cofnod hwn hefyd ar gael yn: English