Atgyfodi’r Hen Ganeuon

Dydd Gwener 28ain Chwefror bydd na ddigwyddiad arbennig yn y Drwm, sef GIG: ATGYFODI’R HEN GANEUON gydag Arfon Gwilym a Sioned Webb.  Tocynnau ar gael yma.

Mae’r ddau yn adnabyddus yng Nghymru fel perfformwyr amryddawn a phrofiadol ym maes cerddoriaeth draddodiadol, yn gantorion a hefyd yn chwarae’r ffidil a’r delyn.  Gwahoddwyd hwy i wneud noson yn y Drwm yn dilyn llwyddiant eu sesiwn ‘O’r Archif’ yn y Tŷ Gwerin yn Eisteddfod Genedlaethol Llanrwst, pan wnaethon nhw berfformio caneuon a wnaethon nhw ddarganfod wrth ymchwilio yn archif J. Lloyd Williams.

Pwy oedd J. Lloyd Williams?

Roedd J Lloyd Williams (1854 – 1945),  yn fotanegydd a cherddor a aned yn Llanrwst. Enillodd radd D.Sc. (Cymru) am ei waith ar algâu morol yn 1908, a chafodd radd anrhydeddus D.Mus. (Cymru) yn 1936. Roedd yn un o brif gasglwyr cerddoriaeth gwerin Cymru, bu iddo ran bwysig yn sefydlu Cymdeithas Alawon Gwerin Cymru, yn 1906, a bu’n olygydd cylchgrawn y gymdeithas.

Golygodd hefyd y cylchgrawn cerddoriaeth cyffredinol ‘Y Cerddor’ rhwng 1931 a 1939 ac, ar y cyd ag Arthur Somerville, lluniodd ddwy gyfrol Sixteen Welsh Melodies, 1907 a 1909. Gellir darllen mwy amdano yn Y Bywgraffiadur

Beth sydd yn archif J. Lloyd Williams?

Llawysgrifau a phapurau cerddorol, 1750 -1945, gan gynnwys cannoedd o ganeuon gwerin a gasglwyd gan Dr J. Lloyd Williams yn ei rôl fel Golygydd Cylchgrawn Cymdeithas Alawon Gwerin Cymru, a phapurau yn ymwneud â’i ymchwil i hanes cerddoriaeth Gymraeg; deunydd yn ymwneud â’i ddiddordeb a’i alwedigaeth ym maes botaneg, a phapurau personol. (53 bocs) Ceir manylion pellach yn y catalog.

Mae’r archif yn cynnwys caneuon a gasglodd J Lloyd Williams ei hun, caneuon a gasglwyd gan grŵp o’r enw’r ‘Canorion’, a gan Ruth Herbert Lewis, Mary Davies a Grace Gwyneddon Davies. Mae’n bwysig hefyd am ei fod yn cynnwys casgliadau hŷn o ganeuon yn llawysgrifau Ifor Ceri, Llywelyn Alaw, a Mari Richards Darowen. Fel telynores tynnwyd sylw Sioned Webb yn arbennig at gyfrol o alawon a chaneuon Cymraeg a Saesneg yn llaw Evan Jones (‘Ifan y Gorlan’), telynor o Gorlan, ger Llanrwst. (AH1/46)

Mae rhai o’r llawysgrifau pwysicaf wedi cael eu digido gan y Llyfrgell, sef:

• Melus geingciau Deheubarth Cymru (J. Lloyd Williams AH1 / 34)

Cyfrol o alawon, [c. 1815], sef y gwreiddiol o ‘Melus Geingciau [sic] Deheubarth Cymru neu ‘The Melodies of South Wales’, yn cynnwys 56 o alawon, rhai â geiriau, a gasglwyd gan Ifor Ceri ac eraill.

• Alawon ffidil John Thomas (J. Lloyd Williams AH1 / 36)

Cyfrol gyfansawdd yn cynnwys dau draethawd yn Gymraeg ar bysgota a theori gerddorol, tair rhestr o deitlau alaw, a chasgliad mawr o alawon, a luniwyd gan John Thomas ar gyfer y ffidil, rhai o ffynonellau printiedig ac eraill wedi’u hysgrifennu i lawr o draddodiad llafar. Cyhoeddwyd yr alawon, gyda nodiadau cysylltiedig, yn Cass Meurig (gol.), Alawon John Thomas: A Fiddler’s Tune Book from Eighteenth-Century Wales (Aberystwyth, 2004).

Dysgwch fwy am gerddoriaeth draddodiadol Cymru a’r Archif Gerddorol Gymreig fan hyn.

Ymunwch â ni i ddathlu Gŵyl Ddewi yng nghwmni Arfon Gwilym a Sioned Webb.

Nia Mai Daniel

Rheolwr Rhaglen | Programme Manager
Yr Archif Gerddorol Gymreig | The Welsh Music Archive

@cerddllgc | @MusicNLW

Mae'r cofnod hwn hefyd ar gael yn: English